- پانل کنترل (تصمیم گیرنده)
2- ریپیتر( تکرار کننده)
3- دتکتور (آشکار کننده اتوماتیک)
4- کال پوینت ( آشکار کننده دستی)
5- زنگ اخبار و آژیر (اعلام کننده داخلی و خارجی)
6- باطری و شارژر (تغذیه کننده)
7- کابل و سیم {(اتصال دهنده)
برای ایجاد حریق سه عامل نیاز می باشد:
سوخت
اکسیژن
درجه حرارت
سوخت :سوختها ازنظر شیمیایی به 3 دسته تقسیم می شوند:
1. مواد با پایه کربنی (اغلب سوختها)
2.هیدرو کربنها مانند بوتان ،متان ،پروپان
3.ترکیبات دارای کربن و هیدروژن مانند الکلها،آلدئیدها،اسید های ارگانیک
برای اینکه سیستم آشکار سازی مناسبی برای حریق به کار گرفته شود لازم است تا پروسه حریق مشخص گردد:
در این رابطه پروسه های حریق را به سه مرحله تقسیم می کنند که عبارتند از:
Incipient stage:مرحله آغازین
در این مرحله پیرولیز های نامرئی به صورت گاز تولید می شوند.
Slowing stage: مرحله کند سوزی
در این مرحله آئروسل های مرئی و دود تولید می شوند.
Flame stage: مرحله اشتعال
در این مرحله انرژی تشعشعی به وسیله شعله به اطراف پخش می شود.
سیگنالهای ناشی از وقوع حریق :
)Aerosolآئروسل (
آئروسل های نا مرئی که از مرحله اول و آئروسل های مرئی و دود که از مرحله دوم ایجاد میشوند با استفاده از دتکتورهای حساس به دود آشکار میگردند.
)Heat (:گرما
حرارت ناشی از وقوع حریق باعث گرم شدن محیط اطراف می گردد لذا با استفاده از دتکتورهای حساس به حرارت میتوان عمل آشکار سازی را انجام داد.
.) Flame( شعله
شعله انرژی حریق را به صورت تشعشع صادر میکند.میزان سطح تشعشعی شعله به نوع سوخت ،جریان محیطی و خصوصا جریان هوا وابسته است .در این شرایط نیز میتوان از دتکتور های حساس به شعله جهت آشکار سازی استفاده کرد. .
)Gas گاز (
گازهای بسیاری چون H2S، NH3،Co، Co2، HCl، HCN،HF طی حریق به وجود می ایند سایر گاز ها نظیر اکسید های نیتروژن به جز مونو اکسید نیتروژن در تعداد کمی از ، سوختها وجود دارند لذا نمی توان از آنها برای مقاصد آشکار سازی حریق استفاده کرد.در هر صورت در محل هایی که مقدار گاز قابل توجهی ایجاد شود می توان از یک دتکتور حساس به گاز استفاده کرد..
معرفی و دسته بندی دتکتورها:
با توجه به سیگنال های ناشی از حریق ،دتکتور ها را به چهار گروه اصلی طبقه بندی می کنند که عبارتند از:
Heat Detector دتکتور حرارتی 1
Smoke Detector – دتکتور دودی 2
FlameDetector3- دتکتور شعله ای
Gas detector- دتکتور گازی 4
یک هشدار دهنده کاربردی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
ü قوی و دارای طول عمر زیاد
ü قابل اعتماد
ü قابلیت امتحان و جایگزینی آسان
ü عدم اشتباه زدن زنگ هشدار
دتکتور حرارتی
دتکتور های حرارتی جزء اولین دتکتور ها هستند و دارای ساختمانی ساده ،سرعت پاسخگویی و سطح پوششی کم ولی پایداری و فابلیت اطمینان بسیار زیاد و قیمت ارزان می باشند.این دتکتور ها نسبت به گرمای زیاد و افزایش حرارت یا هر دو عمل میکنند.
آشکارسازهای حرارتی دو نوع هستند. نوع «نقطه ای» که به دمای اطراف یک نقطه خاص پاسخ می دهد و نوع «خطی» که به تغییرات دما در طول خط تغییر آن واکنش نشان می دهد. تمام آشکارسازهای حرارتی نقطه ای دارای المان حرارتی ثابتی هستند که در دمای از پیش تعیین شده به کار می افتند. بعضی از انواع این آشکارسازها دارای المانی طراحی شده هستند که برای مقایسه نرخ افزایش دما در واحد زمان و نشان دادن واکنش سریع به افزایش دما به کار می روند. این نوع آشکارسازها را «حرارتی ترکیبی» می نامند.
ü به طور کلی، آشکارسازهای حرارتی کمتر از سایر انواع آشکارسازها حساس هستند، مثلا شعله باید به یک سوم ارتفاع سقف برسد تا این آشکارسازها به کار افتند. بنابراین در جاهائی که آتش ضعیفی می تواند سبب خسارت زیادی شود نباید به کار روند .
ü آشکارسازهای حرارتی غالبا با ولتاژ 15 تا 30 ولت تغذیه می شوند و جریان آنها در حالت عادی در 24 ولت حدود 45 تا 60 میکروآمپر است.
ü آشکارسازهای حرارتی دمای ثابت برای واکنش به آتش سوزیهای سریع و برای استفاده در مکانهائی که اعلام خطرهای ناخواسته از آشکارسازهای دودی به علت آلودگی هوا پیش می آید، و در دمای ثابتی مثلا 55 درجه سلسیوس، به کار می روند.
ü چراغ راهنمای آشکارساز، که هنگام عمل کردن آن روشن می شود، به یکی از رنگهای اصلی قرمز یا سبز است و از فاصله زیاد می توان آن را دید.
1-1 دتکتور حرارتی از نوع درجه حرارت ثابت
در این دتکتور ها وقتی درجه حرارت جزء عمل کننده به مقدار مشخصی برسد سیستم عمل می کند.این درجه حرارت بین 57 تا 160 درجه فارنهایت می باشد.از این دتکتورها عمدتا در نواحی با تغییر سریع درجه حرارت نظیر موتورخانه،آشپز خانه ،آزمایشگاه و... استفاده می شود.از جمله مشخصات این نوع دتکتور ها عبارتند از: کمترین آلارم اشتباه ،قابلیت اطمینان خیلی زیاد، محدود به درجه حرارت محیط..
این دتکتورها با برچسب آبی نشان داده میشوند.BS مطابق بااستاندارد
2-1 دتکتور حرارتی از نوع نرخ افزایش درجه حرارت
دتکتورهای حرارتی از نوع مذکور،وقتی میزان درجه حرارت از مقدار از قبل تعیین شده تجاوز کند ،عمل میکنند.این نوع دتکتور ها برای تغییرات نرمال در درجه حرارت محیط طراحی شده اند.از این نوع دتکتور برای آشکارسازی نقطه ای و ناحیه ای استفاده میشود.
از جمله مشخصات آن میتوان موارد زیر را نام برد :
سرعت عملکرد بالاتر نسبت به نوع درجه حرارت ثابت،قابلیت اطمینان متوسط،پایداری زیاد،تعمیر و نگهداری کم ،حساسیت کم در درجه حرارت محیطی زیاد..
دتکتور دودی
دتکتورهای دودی از متداولترین نوع دتکتورهای سیستم اعلام حریق اتوماتیک بوده که از سرعت پاسخگویی ،قیمت و سطح پوششی بیشتری نسبت به نوع حرارتی برخوردار می باشند ولی قابلیت اطمینان و پایداری آنها کمتر است.این نوع دتکتورها عمدتا به دو دسته کلی تقسیم میشوند که عبارتند از:
1-1 دتکتور دودی یونیزاسیونی
این دتکتورها عمدتا از دو محفظه یونیزاسیونی حاوی منبع اشعه تشکیل شده اند که عبارتند از: محفظه فرستنده و محفظه مرجع. رادیوم یا آمرسیوم موجود بین محفظه ها مولکولهای هوا را یونیزه می کند و موجب برقراری جریان ضعیفی میشود ،هرگاه اجزای دود یا آئروسل وارد محفظه فرستنده شوند به یونها می چسبند و موجب کندی حرکت یونها و در نتیجه کاهش جریان الکتریکی و ارسال آلارم میگردند.از جمله مشخصات این دتکتور ها عبارتند از :
حساسیت بیشتر به حریقهای هیدرو کربنی،زمان عکس العمل خوب،مناسب برای آشکار سازی نقطه ای ،تأثیر پذیری حساسیت نسبت به رطوبت،ارتفاع و وزش جریان هوا.
. این دتکتورها با برچسب زرد مشخص میشوند.BSمطابق با استاندارد

  -2 دتکتور دودی اپتیکی
این دتکتور ها از یک منبع نور مادون قرمز یا ماوراء بنفش (فرستنده) و یک المان حساس نظیر فتوسل یا فتو دیود (گیرنده)استفاده میکنند. در شرایط معمولی که دودی وجود ندارد اشعه نوری صادر شده به سمت منبع انعکاس می یابد و به سلول فتوسل نوری نمی رسد اما وقتی که دود وارد محفظه میشود قسمتی از اشعه نوری به سمت گیرنده منعکس میگردد و یک سیگنال متناسب با میزان نور منحرف شده به صورت ولتاژایجاد میشود
از جمله مشخصات این نوع دتکتور ها میتوان موارد زیر را نام برد:
مناسب برای آشکارسازی نقطه ای ،مناسب برای مکانهایی نظیر بیمارستانها ،کارخانجات پلاستیک و فوم سازی و ...،حساسیت و پایداری متوسط،تعمیر و نگهداری متوسط ،غیر حساس به سرعت جریان هوا ،حساسیت بیشتر نسبت به حریقهای کند سوز و دودزا تا حریقهای اشتعالی .مواد خارجی در هوا ممکن است باعث ارسال آلارم اشتباه شوند.
این دتکتورها با برچسب قرمزمشخص میشوند..BS مطابق با استاندارد
دتکتور شعله ای
این دتکتورها در محل هایی که امکان وقوع حریق به صورت شعله بدون دود وجود داشته باشد به کار برده میشود.دتکتورهای شعله ای سنسورهایی دارند که تشعشعات الکترو مغناطیسی طیف نوری صادر شده از شعله را حس میکنند.برای مقاصد اندازه گیری این تشعشع فقط در محدوده مادون قرمز یا ماوراءبنفش اندازه گیری میشود زیرا در طیف مرئی نور منابع تداخلی بسیاری موجود می باشند.
این دتکتورها در دو نوع به صورت زیر موجود میباشند :
1-3 دتکتور شعله ای از نوع مادون قرمز:Infera-red flame detector
2-3 دتکتور شعله ای از نوع ماوراء بنفشUltraviolet flame detector :
اصولا این نوع دتکتورها نسبت به حریق های همراه با اشتعال و انفجار نظیرحریقهای هیدروکربنی و الکلی حساسیت بیشتری نشان میدهند.دتکتورهای شعله ای از قیمت زیاد ،سرعت پاسخگویی خیلی زیاد و حداقل اشتباه در آلارم دهی برخوردار هستند..
.
دتکتور گازی
نحوه عملکرد بیشتر دتکتورهای گازی به این صورت است که وقتی یک گاز قابل اشتعال در هوا از روی کاتالیست گرم شده ای عبور میکند احتراق صورت میگیرد ،درجه حرارت افزایش می یابد و در نتیجه مقاومت الکتریکی المان نصب شده روی کاتالیست افزایش می یابد. با قرار دادن این المان در یک بازوی پل وتسون ،امکان اندازه گیری تمرکز گاز به واسطه سیگنال ولتاژ یا جریان حاصله در پل الکتریکی وجود دارد.و بدین نحو میتوان برای در صد معینی از گاز که از قبل تعیین شده است آلارم را صادر نمود.
قابل ذکر است که به منظور حفا ظت المان مذکور در برابر انفجار ناشی از گاز تمهیدات خاصی به کار گرفته میشود.
اطلاعات کلی راجع به محل نصب دتکتورها:
الف – محل نصب دتکتور های دودی
موارد متعددی درانتخاب دتکتورهای دودی باید مورد توجه قرار گیرند که به اختصار در زیر تشریح شده اند :
1- ارتفاع نصب: با افزایش ارتفاع نصب دتکتور ،سطح پوششی آن افزایش ،ولی حساسیت پاسخ برای اندازه معینی از حریق ، کاهش می یابد.حداکثرمحدوده سطح پوشش دتکتور حداکثر 100 متر مربع می باشد و فاصله هر نقطه از دتکتور نباید از 7.5 متر تجاوز کند.  محدوده ارتفاع برای سیستم متصل به ایستگاه اعلام حریق مرکزی و محل هاییکه آتش نشانی ظرف 5 دقیقه به محل وقوع حریق میرسد 15 متر و در غیر این صورت 10.5 متر میباشد..
2- عکس العمل حرارتی: می دانیم که هوای گرم به سمت بالا حرکت میکند و در زیر سقف اتاق یا ساختمان جمع میشود.این لایه هوای گرم مانع از رسیدن دود به دتکتور میشود بنا برین در بعضی از مواقع لازم است تا دتکتورها از سقف آویزان شوند و پائینتر از لایه هوای گرم قرار گیرند.لایه هوای گرم با تغییر زمان متفاوت خواهد بود لذا ممکن است عاقلانه به نظر آید که در بعضی از شرایط دو سطح آویزی متفاوت از دتکتورها فراهم آید..
3- حفره و فضای خالی:حفره ها و فضاهای خالی می توانند در کف یا سقف ساختمانها باشند که اگر ارتفاع کمتر از 80 سانتی متر داشته باشند نیازی به حفاظت ندارند مگر در شرایط زیر:
. شرایطی که از آن مسیر دود یا حریق به سایر بخشها سرایت کنند.
کابلهای برق از مسیر گذشته باشند..
دارای سطح زیاد توام با احتمال ضرر و زیان بسیار زیاد باشند..
4- تهویه ،جا بجایی هوا:حرکت هوا باعث رقیق شدن تمرکز دود میشود و ممکن است از رسیدن دود به دتکتور جلوگیری کند و باعث کاهش حساسیت پاسخ دتکتور گردد.لذا در چنین مواردی باید ناحیه پوشش یافته توسط هر دتکتور را کاهش یا به عبارت دیگر ،تعداد دتکتور ها را افزایش داد.برای کاهش سطح پوشش دتکتور با توجه به تعویض هوا می بایست سطح پوشش نرمال دتکتور را در ضریبی موسوم به ضریب کاهش ضرب نمود. دتکتورها باید در مسیر سیرکولاسیون نرمال نصب شوند ...از نصب دتکتورها در مقابل دریچه های هوای تازه و در فضاهای هوای برگشتی می باید اجتناب گردد.در اتاقهایی که تهویه مطبوع از طریق سقفهای حفره دار رو به سمت پایین صورت میگیرد دود خنک شده ،به سمت پایین رانده میشود لذا در این شرایط بهتر است دتکتورهای دودی در ابتدای دریچه برگشت هوا نصب گردند.
5- فاصله دتکتورها از یکدیگر: دتکتورها باید به طور متقارن در ناحیه مورد حفاظت قرار گیرند سطح پوشش واقعی دتکتورها یک دایره در ناحیه مورد نظر میباشد اما برای سادگی فرض میشود که ناحیه مورد نظر به صورت یک مربع یا مستطیل است.این فرض باعث میشود تا بعضی از قسمتهای بین دتکتورها به خوبی پوشش داده نشوند .به عنوان مثال اگر ناحیه مورد حفاظت 100 متر مربع باشد و از دتکتورهای با سطح پوشش 100 متر مربع استفاده گردد نیاز به 4دتکتور خواهد بود که با آرایش متقارن در ناحیه مورد نظر چیده میشوند.
6- راهرو و کریدور: در یک راهرو یا اتاق کوچک با عرض 2 متر یا کمتر فاصله بین دتکتورها را میتوان تا 18 متر (و هر نقطه تا دتکتور را تا 9 متر ) افزایش داد.
7- موانع: دیوارها و سایر موانع بر جریان دود تاثیر میگذارند بنا براین لازم است تا دتکتورهای دودی فاصله مناسب از دیوارها ،بیمها و داکتها داشته باشند. حداقل فاصله دتکتور از دیوار 50 سانتی متر و از بیم و کانالهای هوا که فاصله آنها از سقف بیش از 50 سانتی متر است 60 سانتی متر میباشد..
8- قفسه ها: قفسه های بلند یا کالاهای کپه شده مانع دود میشوند.قفسه ها یا کالاهایی که به حدود 30 سانتی متری سقف میرسند می باید به عنوان تقسیم کننده فضا تلقی شوند..
9- پلکان :در راه پله ها و شفتهای بالا برنده می باید حداقل یک دتکتور در سقف طبقه فوقانی قرار گیرد.اگر طبقات پایین تر یا موانع دودی نظیر دربهای ضد حریق و سکو های تعمیر و نگهداری جدا شده باشند ،در سقف جلوی این موانع نیز دتکتور دیگری نصب میشود.در حالت کلی یک دتکتور نباید بیش از سه طبقه از یک پلکان را پوشش دهد و در یک شفت بالا برنده به ازای هر 8 متر ارتفاع قائم یک دتکتور منظور میشود ..
ب- محل نصب دتکتورهای حرارتی
در حالت کلی تمام موارد عنوان شده برای دتکتورهای دودی برای دتکتورهای حرارتی نیز به کار میروند به جزموارد زیر:
1- ارتفاع نصب: هرگاه فاصله افزایش یابد شدت حرارت کاهش می یابد اما محدودیت ارتفاع در دتکتور حرارتی به مراتب کمتر از دتکتور دودی است. در دتکتور های حرارتی با درجه حرارت کار بالا مطابق استاندارد در حالت معمولی 6 متر و حد نهایی آن 10.5 متر است.دتکتور حرارتی می باید حداقل 50 میلیمتر از سقف فاصله داشته باشد.
2- بیمها: دتکتورها باید روی سقف فقط در نواحی بین بیمها قرار گیرند نه روی بیمها.
3- سطح پوشش و فاصله: سطح پوشش یک دتکتور حرارتی کمتر از یک دتکتور دودی است و حداکثر مقدار آن 50 متر مربع می باشد.ماکزیمم فاصله دتکتور ها از هر نقطه 3 تا 5 متر و از هم 6 تا10 متر می باشد که در راهرو ها فاصله بین دتکتور ها تا  6 تا 13 متر قابل افزایش است.

14-دستورالعمل مربوط به دستگاه پله اضطراری

1-14-دیوارهای مسیر دسترسی اضطراری و دستگاه پله اضطراری خود ایستا بدون هیچگونه منفذ باشد ( بجز پنجره های مشرف به فضای آزاد ) و به در دود بند خود بسته شو مجهز گردد و نصب کوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلکان و جانپناه دستگاه پلکان مشرف به نورگیر به ارتفاع حداقل 5/1 متر اجراء و نصب روشنائی اضطراری 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک

2-14- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسیر خروج در ارتفاع حداکثر 8/1 متر از کف تمام شده با مشخصات ذیل :

بصورت نوردار با روشنائی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیک یا شبرنگ متناسب با مسیر خروج .

15-دستورالعمل ایمنی خاموش کننده های دستی

در کلیه ساختمانهای مسکونی نصب خاموش کننده در قسمتهای ذیل الزامی می باشد

1-15- واحدهای مسکونی : هر کدام یکدستگاه خاموش کننده دی اکسید کربن چهار کیلویی

2-15- تابلوهای برق اصلی : نصب یکدستگاه خاموش کننده دی اکسید کربن شش کیلویی

3-15- پارکینگ ها و زیرزمینها : به ازای هر 100 مترمربع نصب یکدستگاه خاموش کننده پودری شش کیلویی

4-15- موتورخانه ها : نصب خاموش کننده پودری و دی اکسید کربن (تعداد و ظرفیت خاموش کننده ها توسط کارشناسان آتش نشانی در مرحله پایانکار تعیین می گردد)

16-دستورالعمل ایمنی در خصوص پلکان عمومی:

1-16-پلکان عمومی با درب ایزوله دود خود بسته شو از سایر بخش ها مجزا شود.

2-16-عرض پله ها و پاگردها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد.

3-16-اطراف پلکان عمومی ابتدا سیمان اندود و سپس گچکاری گردد . (بهتر است دیواره های اطراف پلکن با مصالح بتن آرمه اجرا گردد )

4-16- ارتفاع هر پلکان 17 سانتی متر در نظر گرفته شود .

5-16- پاخور( پلکان) 30 سانتی متر در نظر گرفته شود.

6-16- حداقل عرض مفید پلکان 110 سانتی متر و در صورتیکه تعداد واحدها در ساختمان از 10 واحد بیشتر باشد بایستی حداقل عرض پله 140 سانتی متر در نظر گرفته شود.

7-16-در قسمت خرپشته پلکان عمومی بایستی حداقل سه طرف پنجره نصب و بر روی یکی از پنجره ها تهویه مناسب تعبیه گردد.

8-16-ارتفاع نرده پلکان عمومی حداقل 80 سانتی متر و فاصله حفاظ ( عمومی ) داخل آن بایستی حداکثر 10 سانتی متر در نظر گرفته شود .

9-16- استفاده از کوپل طلق دار به جای شیشه در قسمت نور گیر بالای خرپشته

10-16-در صورتیکه جهت نورگیر سقف خر پشته از شیشه استفاده گردیده بایستی زیر نورگیر از قسمت داخل توری مناسب نصب گردد.

11-16- در صورتیکه تعداد واحدهای هر طبقه در ساختمان از چهار واحد تجاوز نماید ، بایستی پلکان دوم نیز در ساختمان طراحی و اجرا گردد.

17-دستورالعمل ایمنی سیستم اعلام حریق اتومات

1-17- در کلیه ساختمان های اقامتی ، تجاری و اداری مسکونی ( بیش از 12 واحد و یا ارتفاع بیش از 18 متر مربع) و سینماها و کتابخانه ها و .. نصب سیستم اعلام حریق اتومات الزامی می باشد ( نقشه های اجرایی آن تا مرحله سفتکاری ساختمان ، بایستی به تایید کارشناسان سازمان آتش نشانی برسد )

2-17-سیستم اعلام حریق بایستی در کلیه قسمتهای ساختمان نصب گردد

3-17- دستگاه مرکزی( کنترل پنل )و آژیر در ساختمان های اقامتی بایستی در قسمت پذیرش نصب گردند و در ساختمان های مسکونی دستگاه مرکزی در پیولت و آژیر در مابین طبقات نصب گردد ( در صورتیکه ساختمان اداری سرایدار باشد بهتر است دستگاه مرکزی در محل استقرار سرایدار نصب گردد )

4-17- این سیستم باید طوری طراحی گردد که در موقع قطع برق ، قادر به ادامه کار باشد

5-17-علاوه بر سیستم فوق بایستی شاسی اعلام حریق دستی نیز در طبقات نصب گردد

6-17- در زیرزمینهای (بیش از 185 مترمربع زیر بنا با کاربری پارکینگ و انباری مسکونی ) بایستی این سیستم نصب گردد.

7-17- نوع دتکتورها بایستی متناسب با محل در نظر گرفته شوند.

18- دستورالعمل مربوط به سیستم اعلام حریق :

1-18- هر یک از ساختمان ها که نیاز به راه دسترسی اضطراری یا پله اضطراری داشته باشند ساختمان های صنعتی ، انبارها ، عمومی، اداری سینماها و سالن های اجتماعات ، مراقبتی ، درمانی، اقامتی ، عمومی ، مجتمع های تجاری و اماکن پر مخاطره .

2-18- قبل از اجراء ضروری است طرح سیستم اعلام حریق به تایید سازمان آتش نشانی برسد

3-18- نصب تابلو هشدار دهنده در محدوده ورودی اصلی ساختمان در معرض دید با مشخصات ذیل :

- ابعاد 30*40 سانت زمینه آبی و نوار شبرنگ سبز به عرض یک سانت در پیرامون تابلو

- نوشته متن به رنگ سفید

- متن تابلو : به محض شنیدن آژیر عمومی اعلام حریق در اسرع وقت با حفظ خونسردی محل واحد خود را ترک نموده و از مسیر دستگاه پله از ساختمان خارج گردید.

19-دستورالعمل مربوط به نازک کاری و دکوراسیون داخلی ساختمان

1-19-عدم استفاده از مواد قابل اشتعال( از قبیل موکت) داخل راهروها و دستگاه پله اضطراری و یا ایستگاه های ورودی واحدها و سقف.

2-19- عدم استفاده از مواد قابل اشتعال جهت دکوراسیون و نازک کاری سالن های اجتماعات ،‌سینماها و راه های دسترسی اضطراری در کلیه ساختمان ها.

20-ضوابط مربوط به مسیر و دستگاه پله اضطراری

1-20-حداکثر ارتفاع ساختمان 30 متر یا 9 طبقه روی پیلوت دستگاه پله اصلی بعنوان دستگاه پله اضطراری مد نظر قرار گیرد ، به نحوی که دستگاه پله از ایستگاه مشترک ورودی واحدها و آسانسور در طبقات کاملاً جداسازی گردد.

مساحت ایستگاه مشترک (‌سه متر مربع + یک متر مربع * تعداد واحدها در طبقه ) با مصالح ساختمانی و درب ایزوله دود خود بسته شو جداسازی گردد.

2-20- از ارتفاع بیش از 30 متر یا بیشتر از 9 طبقه روی پیلوت ضروری است دو دستگاه پله بنحوی در نظر گرفته شود که در طبقات به یکدیگر راه داشته باشند یکی از دستگاه پله ها با فاصله از دستگاه پله دیگر و در ضلع مجاور فضای آزاد بوده و به در ایزوله دود خود بسته شو مجهز گردد.

3-20-ساختمان های با 3 طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 8 واحد ، ساختمان های با 4 طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 6 واحد و ساختمان های با 5 طبقه روی پیلوت و هر طبقه شامل 3 واحد و ساختمان های 6 طبقه روی پیلوت و بیشتر حتی با یک واحد در هر طبقه مشمول بند 1-20 می شوند.

4-20-برای ساختمان های خاص طبقه نظر کارشناس سازمان آتش نشانی.

5-20-حداقل تعداد خروجی های مورد نیاز برای فضای های بزرگ ( سالن اجتماعات ، سینماها و غیره ) و همچنین حداقل عرض خروجی ها مطابق جدول زیر محاسبه گردد:

21- دستورالعمل مربوط به نمای سنگ و شیشه

1-21-شیشه از نوع سکوریت باشد

2-21-از پشت نما داخل ساختمان در قسمت داخل واحدها در هر طبقه از کف تمام شده اجرای جان پناه با مصالح ساختمانی به ارتفاع حداقل 80 سانتیمتر ضروری است.

3-21- ضخامت شیشه متناسب با ابعاد شیشه در نظر گرفته شده و برای فرم شیشه هر شش متر ارتفاع یک ژوئن دو سانتی اجراء گردد.

4-21-هر سه متر ارتفاع سنگ روی نیشی قرار گیرد و اسکوپ کامل شود.

5-21- فرم شیشه محکم و فیکس اجراء گردد.

6-21-سنگ های روی درپوش ها کاملاً رولپلاک گردند.

7-21-در محل تقاطع دیوارهای جدا کننده با فرم نمای شیشه به منظور ممانعت گسترش حریق از دو فضای مجاور به یکدیگر از پشت نمای شیشه به عرض حداقل یک متر با مصالح ساختمان مقاوم حریق احداث گردد.

8-21- فضاهای جدا از یکدیگر واقع در پشت نمای شیشه ، نسبت به یکدیگر با مصالح ساختمانی غیر قابل اشتعال کاملاً جداسازی شوند.

5- دستورالعمل ایمنی در مورد ، لوله های دودکش ساختمان

1-5-در نظر گرفتن لوله دودکش مجزا جهت هر منبع حرارتی تا پشت بام

2-5-نصب کلاهک (H    ) بر روی لوله های دودکش در پشت بام

3-5-سایز لوله های دودکش برای هر منبع حرارتی به شرح ذیل در نظر گرفته شود

4-5- بخاری گازی معمولی ، هود آشپزخانه : قطر داخلی لوله دودکش 10 سانتی متر

5-5-شومینه، پکیج، آبگرمکن ، داخلی لوله دودکش 15 سانتی متر

توجه: زیر 60متربنا محل باید به سیستم حرارت مرکزی مجهز باشد

6-5- جهت دیگر منابع حرارتی با نظر مهندس تاسیسات لوله یا کانال با سایز متناسب در نظر گرفته شود.

7-5-هر بخاری و یا سایر وسایل گاز سوز باید به یک دودکش مجزا مجهز گردد.

8-5- انتهای کلیه دودکش ها بایستی حداقل 1 متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیواره های جانبی نیز حداقل 1 متر فاصله داشته باشد

9-5-به هیچ عنوان نمیتوان از درز اتقطاع برای خروج لوله های دودکش استفاده کرد.

6-دستورالعمل ایمنی در خصوص نصب پله فرار(بصورت رفت و برگشت )

1-6-مسیر دسترسی به پله فرار از داخل اتاق خوابها، انباریها و ... که درب آنها در معرض قفل شدن باشد نبایستی در نظر گرفته شود.

2-6-درب پله فرار بایستی بطرف پله فرار باز گردد

3-6-حداقل یک ضلع پله فرار به هوای آزاد مرتبط باشد

4-6-به طرف پله فرار و تا فاصله یک متری فرار هیچگونه پنجره باز نگردد

5-6-در مسیر خروج ، علائم خروجی اضطراری نصب گردد.

6-6-پله فرار بایستی از پشت بام تا طبقه همکف ادامه یابد.

7-6- ارتفاع هر پله حداکثر 18 سانتی متر و پاخور (کف پله) حداقل 28 سانتی متر در نظر گرفته شود .

8-6- عرض پله ها و پاگردها و مسیر راه خروج نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد.

9-6- دستور العمل مربوط به دستگاه پله اضطراری

1-9-6- دیوارهای مسیر دسترسی اضطراری و دستگاه پله اضطراری خود ایستا بدون هیچگونه منفذ باشد ( بجز پنجره های مشرف به فضای آزاد ) و به در دود بند خود بسته شو مجهز گردد و نصب کوپل طلق دار همراه با فن مناسب در سقف دستگاه پلکان و جانپناه دستگاه پلکان مشرف به نورگیر به ارتفاع حداقل 5/1 متر اجراء و نصب روشنائی اضطراری 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک.

2-9-6- نصب علائم راهنما جهت مشخص نمودن شماره طبقه مسیر خروج در ارتفاع حداکثر 8/1 متر از کف تمام شده با مشخصات ذیل :

بصورت نوردار با روشنائی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیک یا شبرنگ متناسب با مسیر خروج.

7-دستورالعمل مربوط به جانپناه ، داکت و نورگیر و بازشوها

1-7-احداث جانپناه با ارتفاع حداقل 80 سانتیمتر از کف تمام شده اطراف پشت بام ، تراس، بالکن ، دستگاه پله ، اطراف داکت های واقع در پشت بام ، پرتگاه ها و پشت بام ساختمان های 6 طبقه به بالا موزایک فرش شود و از آسفالت و ایزوگام استفاده نشود.

2-7-استفاده از شیشه یا اشیاء برنده جهت حفاظ جانپناه مجاز نمی باشد و در صورت استفاده از نرده حفاظ ها بصورت عمودی و با فاصله حداکثر 10 سانتیمتر از یکدیگر باشد.

3-7-استفاده از کوپل طلق دار به جای شیشه در قسمت نورگیر بالای خرپشته

4-7-در صورتیکه جهت نورگیر سقف خرپشته از شیشه استفاده گردیده بایستی زیر نورگیر از قسمت داخل توری مناسب نصب گردد.

5-7- دیوارهای جانبی داکت ها مقاوم حریق و بدون درز اجرا گردد.

6-7- پنجره دامت های نورگیر: از خط الراس تلاقی دو دیوار جانبی با فاصله حداقل یک متر، فاصله دو پنجره مجاور حداقل یک متر، زیر پنجره ها با ارتفاع حداقل 5/1 متر از کف تمام شده ، شیشه ها دوجداره و شیشه داخلی از نوع سکوریت 6 میلیمتری ، پنجره آشپزخانه ثابت ، حداقل مساحت نورگیری برای ساختمان های تک واحدی 4 متر مربع و برای ساختمان های چند واحدی 7 مترمربع با در نظر گرفتن فرمول :

S=N*0.3 R*0.2K

S     = مساحت ، N     = تعداد طبقات R     = پنجره غیر از آشپزخانه ، K     = تعداد پنجره آشپزخانه

7-7- در صورت استفاده از شیشه جهت رفع مشرفیت ، شیشه ها بصورت فیکس باشد در قالب فلزی با دوربندی کامل و نوار دور شیشه نصب شوند و در صورت استفاده از شیشه سکوریت بطور اصولی و با استحکام لازم در محل خود مستقر گردد.

7-8- عدم استفاده از شیشه در قسمت کتیبه بالای درب اصلی ورودی به واحدها.

8-دستورالعمل مربوط به آسانسور

1-9-رعایت کلیه اصول استاندارد مربوط به آسانسور

2-9- عدم عبور هرگونه لوله های تاسیسات آب سرد ، گرم ، دودکش ها، لوله های گاز و کابل های برق از داخل چاه آسانسور( بجز تجهیزات آسانسور)

3-9-نصب قفل سویچی روی دریچه زیر کف موتورخانه و در اتاق موتورخانه آسانسور

4-9- نصب مشبک فلزی با خانه هاوی به ابعاد 2*2 سانتیمتر روی پنجره و روزانه های اتاق موتورخانه آسانسور

5-9- کابین آسانسور به در، آیفون ثابت روی بدنه بدون گوشی ، متحرک ، زنگ خطر ، تهویه ، روشنایی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر رله اتوماتیک مجهز گردد.

6-9-در نظر گرفتن تجهیزات کامل ایمنی آسانسور ( از قبیل گاورنر، پاراشوت ، میکروسوئیچ های کنترل کننده )

7-9-دیوارهای جانبی چاه آسانسور خود ایستا و مقاوم حریق بدون هیچگونه روزنه اجرا گردد

8-9-در نظر گرفتن چاه ارت و اتصال اسکلت فلزی چاه ، کابین ، قاب وزنه ، تجهیزات موتورخانه و کلیه قسمت ها به سیستم ارتینگ با مقاومت حداکثر 5 اهم.

9-9-اخذ تایید از شرکت بازرسی و کیفیت و استاندارد ایران.

9-10- نصب تابلو هشدار دهنده داخل کابین با مشخصات ذیل :

ابعاد 30*20 سانت- زمینه آبی رنگ و نوار شبرنگ سبز به عرض یک سانت در پیرامون تابلو- نوشته متن به رنگ سفید.

متن تابلو : در زمان حریق به هیچ عنوان از آسانسور استفاده نگردد.

10-ضوابط مربوط به آسانسور

1-10- آسانسور خارج از مرکز دستگاه پله طراحی گردد لذا راهرو طبقات باید توسط دربهای ضد گسترش حریق محفوظ گرد تا از نفوظ دود و آتش به چاه آسانسور به عنوان دودکش جلوگیری شود .

2-10-چاه آسانسور تا روی فونداسیون ساختمان امتداد یابد و به یا در صورت قرار داشتن فضای آزاد زیر چاهک آسانسور، یک ستون زیر ضربه گیرهای چاهک با تامین ایستائی پنج هزار نیوتن بر مترمربع در نظر گرفته شود.

3-10- ابعاد مفید چاه آسانسور حداقل 150*150 سانتیمتر باشد .

4-10- در چاه آسانسور داخل موتور خانه تاسیسات قرار نگیرد

5-10- در نظر گرفتن اطاق مستقل برای موتورخانه آسانسور، دریچه به ابعاد حداقل 80*60 سانتیمتر زیر کف موتور خانه روی دیوار جانبی با بازشو به بیرون.

6-10- هرگونه بازشو (روزنه ، دریچه ) به چاه آسانسور بجز در ورودی به چاه و دریچه مورد بند 5-4 غیر مجاز است.

7-10- نصب و اجرای دستگاه blak out

8-10- رعایت کلیه اصول استاندارد مربوط به آسانسور.

12-حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب

1-12- قبل از آغاز عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب فاضلاب به ویژه در حفر چاه ها و مجاری آب فاضلاب به ویژه در حفر چاه های دستی ، باید بررسیهای لازم در خصوص وجود و کیفیت موانعی از قبیل قنوات قدیمی ، فاضلابها ، پی ها ، جنش خاک لایه های زیم نو تاسیسات مربوط به آب ، برق ریال گاز ، تلفن و نظایر آن به عمل آید و در صورت لزوم با سازمانها ذیربط تماس برقرار گردد ، محل حفاری نیز باید طوری تعیین شود که به هنگام کار، خطر ریزش یا نشت قنات و فاضلاب مجاور یا برخورد با تاسیسات یاد شده وجود نداشته باشد.

2-12-به منظور ایجاد تهویه کافی د عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب ، باید هر نوع گاز، گرد و غبار و مواد آلوده کننده دیگر که برای سلامتی افرا مضر است ، به طریق مقتضی از محل کار خارج شود و در صورت لزوم باید کارگران به ماسک و دستگاه های تنفسی مناسب مجهز شوند تا همواره هوای سالم به آنها برسد.

3-12- کلیه افرادی که فعالیت آنها با عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب مرتبط است باید متناسب با نوع کار از وسایل حفاظت فردی استفاده نمایند.

4-12- مقنی قبل از ورود به چاه برای عملیات چاه کنی ، باید طناب نجات و کمربند ایمنی را بخود بسته و انتهای آزاد طناب را در بالای چاه در نقطه ثابتی محکم نموده باشد.

5-12- پس از خاتمه کار روزانه ، دهانه چاه ها با صفحات مشبک مقاوم و مناسب و مطمئن پوشانده شود.

13-دستور العمل مربوط به برق و روشنائی اضطراری ساختمان

1-13-سیستم برق بر اساس مبحث 13 مقررات ملی ساختمان ایران رعایت گردد

2-13-تابلوی، برق مجاور در اصلی داخل واحد در نظر گرفته شود.

3-13-تابلوی برق حداقل مجهز به فیوز مینیاتوری مستقل برای سرویس بهداشتی ( حمام و توالت ) –آشپزخانه – سالن- اطاق خواب ها- کولر ... باشد

4-13-هر یک از تابلوهای برق به کلید قطع برق در صورت نشت جریان (fi     ) مجهز گردد

5-13-کابلها و لوله های سیستم برق از داکت های مستقل یا داخل دیوار عبور نمایند.

6-13-در نظر گرفتن سیستم ارتینگ و صاعقه گیر

7-13- در نظر گرفتن روشنائی 12 ولت تغذیه از باتری با شارژ و رله اتوماتیک برای دستگاه پله و مسیر اضطراری ، کابین آسانسور، زیرزمین های فاقد نور طبیعی ، سالن اجتماعات ، موتورخانه ، مجتمع هاف واحدهای تجاری، مجتمع های تجاری، بیمارستان ها ، کتابخانه ها و موزه ها و هتل ها ...

8-13- سیستم برق اماکن مرطوب از قبیل استخر و محوطه مربوط از کف تمام شده تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداری از 220 ولت و از ارتفاع بالای 2/2 متر در صورت بهره برداری از 220 ولت از نوع حفاظت شده در نظر گرفته شود.

    1-دستور العمل مربوط به سیستم لوله کشی آب آتش نشانی ساختمان ها

1-1- ساختمان های به ارتفاع سه طبقه روی پیلوت اجرای سیستم آب آتش نشانی با لوله به قطر 5/1 اینچ و نصب جعبه آتش نشانی به صورت یک طبقه در میان شروع از همکف می باشد.

2-1-سا ختمان ها با ارتفاع بیش از 3 طبقه روی

3-1- متعلقات جبه آتش نشانی برای بندهای (1-1) و (2-1) والو وکوپلینگ 1 اینچ و هوزریل با لوله لاستیکی فشار قوی و سرنازل شیر دار سه حالته می باشد.

4-1- سیستم لوله کشی آب آتش نشانی سالن های اجتماعات ، انبارها ، واحد های تجاری و صنعتی زیر نظر کارشناسان آتش نشانی انجام شود نصب جعبه F     جنب در و خارج از ساخت با متعلقات لوله نواری و داخل سالن ها با متعلقات لوله لاستیکی فشار قوی و هوزریل صورت گیرد حداکثر فاصله جعبه F     از یکدیگر سی متر. ( نصب جعبه F     با متعلقات لوله نواری، داخل سالن بر حسب نشر کارشناسی آتش نشانی )

5-1-امتداد لوله اصلی آب نشانی از پشت بام تا پائین ترین ارتفاع ساختمان ( کد روی فونداسیون) و اتصال آن به آب شهر و منبع ذخیره هوائی آب آتش نشانی مستقر در پشت بام ضروری است سایز لوله اصلی و ظرفیت منبع نظر کارشناس آتش نشانی و دبی خروجی برای مدت 10 دقیقه تا زمان رسیدن نیروی عملیاتی آتش نشانی در نظر گرفته می شود و در نظر گرفتن پمپ با رله اتوماتیک جهت تامین حداقل 3 اتمسفر فشار برای هر یک از سر نازل ها.

6-1-انبارها، واحدهای صنعتی، تولیدی ضروری است مجهز به استخر آب با ظرفیت متناسب با محل و چاه و سیستم پمپاژ با رله اتوماتیک باشند و در نظر گرفتن ژنراتور برق اضطراری جهت مواقع ضروری و قطع برق (زیر نظر کارشناس آتش نشانی )

7-1- هیدرانت آتش نشانی (شیر ایستاده آتش نشانی ) برای مجتمع های مسکونی، تجاری، صنعتی و اداری زیر نظر کارشناس آتش نشانی مشخص می گردد.

8-1-سیستم آب افشان اتوماتیک ئ دستی ( سیستم اسپرینکلر) زیر نظر کارشناسان آتش نشانی مشخص می گردد.

9-1- سیستم لوله کشی آب آتش نشانی بصورت خشک زیر نظر کارشناسان آتش نشانی مشخص می گردد.

2-دستور العمل مربوط به استخر و محوطه استخر

1-2- موتورخانه و مشعل ها خارج از محوطه استخر مستقر گردند.

2-2-سیستم برق تا ارتفاع 2/2 متر بصورت 12 ولت و عدم بهره برداری از 220 ولت و از ارتفاع بالای 2/2 متر در صورت استفاده از 220 ولت از نوع حفاظت شده و مجهز به کلید FI     مستقل باشد.

3-2- در نظر گرفتن روشنائی اضطراری 12 ولت تغذیه از باتری با شارژر و رله اتوماتیک

4-2- جداسازی محوطه استخر بوسیله در قفل دار سوئیچی از دیگر قسمت های ساختمان ضروری می باشد.

5-2- در بالا و اطراف سکوی شیرجه (دایو ) تا فاصله حداقل به 3 متر عدم بهره برداری از برق 220 ولت و از ولتاژ حداکثر 12 ولت بهره برداری شود.

6-2- کلیه شیشه های مشرف به استخر و رختکن از نوع سکوریت انتخاب گردد.

7-2- کف سازی محوطه استخر لغزنده نباشد.

8-2- سیستم گرمایشی بصورت حرارت مرکزی تغذیه گردد.

3-دستورالعمل مربوط به خاموش کننده دستی و چرخ دار آتش نشانی

1-3-نصب خاموش کننده 6 کیلویی دی اکسید کربن (CO₂     ) مجاور تابلو اصلی برق ضروری است

2-3- نصب خاموش کننده پودر و گاز درجه دار جنب در موتورخانه و انباری ها و داخل هر واحد تجاری ضروری است .

3-3- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک زیر نظر کارشناسان آتش نشانی مشخص گردد.

4-3- تعداد و نوع خاموش کننده های دستی و چرخ دار توسط کارشناسان آتش نشانی در مرحله پایانی کار مشخص گردد.

4-دستورالعمل مربوط به موتورخانه تاسیسات

1-4- در نظر گرفتن در فلزی و آستانه زیر در برای موتورخانه

2-4- در نظر گرفتن تهویه به تناسب حجم موتورخانه

3-4-کلیه دیگ های تحت فشار دارای سوپاپ اطمینان باشند

4-4- سیم کشی های برق بصورت توکار یا از داخل لوله مخصوص عبور نمایند.

5-4- روشنائی ها از نوع مخصوص حفاظ دار باشند.

6-4-موتورخانه تاسیسات به تجهیزات ایمنی و آتش نشانی زیر نظر کارشناس مجهز گردند.

7-4-مجهز به کف شوی باشد

8-4- حداقل 3-1 فضای موتورخانه بصورت فضای پرت منظور شود.

9-4- ضوابط مربوط به موتورخانه تاسیسات

1-9-4- طراحی موتورخانه تاسیسات خارج از زیربنا و در صورت عدم امکان ، مجاور یک جبهه به فضای آزاد با پنجره به فضای آزاد در نظر گرفته شود.

2-9-4- موتورخانه تاسیسات در جوار چاه آسانسور، دستگاه پله و سالن اجتماعات قرار نگیرد و در صورت عدم امکان ، دیوار مشترک بین آنها مقاوم حریق باشد.

3-9-4- داکت مستقل برای لوله های تاسیسات کابلهای برق و دودکشها در نظر گرفته شود.